افراد در طی حیات خود با اشخاصی تعامل برقرار کرده که بین آنها آثار حقوقی به وجود می‌ آید که از جمله آنها می‌توان به انحصار وراثت اشاره داشت. دقت داشته باشید که این تعامل‌ ها معمولا در زمینه مالی بوده و پس از مرگ هم ادامه خواهد داشت. به این تعامل مالی انحصار وراثت گفته می‌ شود. هر فردی باید در دوران حیات خود تکلیف اموال خود را روشن کند. در واقع این مسئله زمانی مشخص می‌ شود که فرد وصیت خود را نزد وکیل پایه یک دادگستری قرار دهد. انحصار وراثت زمانی انجام می‌ شود که فرد فوت کرده و خانواده او یعنی همسر و فرزندان به دنبال کسب حقوق خود از متوفی باشند. در ادامه مراحل و شرایط گرفتن انحصار وراثت را مورد بررسی قرار می‌ دهیم.

مرجع صلاحیت دار برای صادر کردن گواهی انحصار وراثت

دقت داشته باشید که اگر محل سکونت فرد متوفی نامشخص باشد، مسئولیت آن بر عهده دادگاهی می‌ باشد که فرد متوفی آخرین بار در آنجا سکونت داشته است. به عنوان مثال اگر فرد متوفی چند مکان را برای سکونت انتخاب کرده و آخرین بار در تهران سکونت داشته، دادگاه تهران موظف به رسیدگی انحصار وراثت فرد مورد نظر می‌ باشد.

اشخاص دارای صلاحیت برای تقاضای گواهی انحصار وراثت

به صورت کلی وراث متوفی و سایر اشخاص ذینفع می‌ توانند با مراجعه به دادگاه تقاضای گواهی کنند. دقت داشته باشید که اگر ذینفعان و وراث چندین نفر باشند، گرفتن یک گواهی کافی می‌ باشد.

مدارک لازم برای انحصار وراثت

مدارک لازم جهت تقاضای انحصار وراثت

  • شناسنامه فرد متوفی و گواهی فوت آن
  • پس از تایید فوت فرد مورد نظر توسط پزشک، گواهی فوت توسط ثبت احوال تایید و صادر می‌ شود. پس از آن شناسنامه متوفی باطل می‌ شود. به همین دلیل باید اصل گواهی فوت در کنار کپی آن به دادگاه ارائه شود.
  • استشهادیه محضر
  • دقت داشته باشید که اسامی وراث فرد متوفی باید در یک فرم خاص ارائه شده توسط دادگاه لیست شود. پس از آن دو نفر غیر وراث که وراث را می‌ شناسند باید این فرم را امضاء کنند. امضاء وراثت هم باید توسط اسناد رسمی تایید و گواهی آن به دادگاه فرستاده شود.
  •  رسیدگی به گواهی مالیاتی
  • بعد از مرگ متوفی باید وراث آن لیست اموال منقول و غیر منقول آن را به اداره دارای محل سکونت تحویل دهند و رسیدی دریافت کنند. دقت داشته باشید که این رسید باید در کنار سایر گواهی به دادگاه ارائه شود.
  • کپی شناسنامه وراث
  • فرد متقاضی که به دنبال انحصار وراثت می‌ باشد، باید علاوه بر شناسنامه خود، کپی شناسنامه وراث را گرفته و به دادگاه ارائه کند. دقت داشته باشید که در کنار کپی باید اصل شناسنامه وراث توسط یک مدیر دفتر دادگاه کنترل شود. در واقع این امر الزامی می‌ باشد.
  • دادخواست
  • پس از آماده کردن مدارک ذکر شده می‌ توانید دادخواست خود را به دادگاه تحویل دهید تا سایر مراحل اداری صورت بگیرد.
  • وصیت نامه
  • اگر فرد متوفی وصیت نامه‌ ای به جای گذاشته است باید آن را نیز تحویل دهید.

مرحله بعد از تنظیم دادخواست و اجرا تشریفات دادرسی

دادگاه رسیدگی‌ کننده بعد از دریافت و ملاحظه اسناد و مدارک، درخواست متقاضی را در یک نوبت در روزنامه کثیرالانتشار یا محلی، آگهی می‌ کند. دقت داشته باشید که هزینه نشر آگهی بر عهده متقاضی است.

بعد از گذشت یک ماه از تاریخ نشر آگهی اگر معترضی نباشد، دادگاه با توجه به ادله و اسناد ارائه شده، گواهی انحصار وراثت را صادر و تعداد وراث و نسبت آنها به متوفی را تعیین می‌ کند. در صورتی که معترضی وجود داشته باشد و اعتراضی اعلام شود، دادگاه جلسه‌ ای برای رسیدگی به اعتراض برگزار می‌ کند.

این را هم در نظر داشته باشید که حکمی که اعلام خواهد شد، قابل تجدید نظر نیز می‌ باشد.

نکات مهم در مورد صحت انحصار وراثت

  •  اگر در زمان فوت شخص نطفه‌ ای منعقد شده باشد، جنین هم جزء وراث فرد متوفی قرار گرفته و باشد در دادخواست مورد نظر ذکر شود.
  •  در صحت انحصار وراثت به درخواست ورثه، تعیین سهم هر یک از ورثه بر عهده دادگاه می‌ باشد.
  • اگر محجور قیمی نداشته باشد، دادستان می‌ تواند به نام محجور به درخواست صحت انحصار وراثت اعتراض کند.
  • اگر بهای ترکه کمتر از 20 میلیون ریال باشد، دادگاه بدون انتشار آگهی به دله درخواست کننده رسیدگی کرده و درخواست صدور گواهی حصر وراثت را بر حسب اقتضای دلایل قبول و یا رد می‌‌ کند.
  • در مورد وراث روستایی‌ ها اگر بهای ترکه بیش از 30 میلیون ریال باشد، تنها به الصاق آگهی برای یک بار و در یک روز در معابر و اماکن عمومی روستای محل اقامت متوفی اکتفا می‌ شود.
  • این را در نظر داشته باشید که رای دادگاه دایر بر درخواست صحت قابل پژوهش و فرجام است.

نکته: برای بهبود روند کار می‌ توانید از یک مشاور حقوقی و وکیل انحصار وراثت کمک بگیرید.

روند انحصار وراثت

در صورتی که یک شخص فوت کرده و مالی از آن به ورثه برسد، وراث یا نماینده قانونی باید در طی 60 ماه از تاریخ فوت، به سازمان امور مالیاتی محل سکونت فرد متوفی مراجعه و اسناد، صورت اموال بدهی و اطلاعات لازم در اظهارنامه مخصوص مالیات بر ارث را ارائه دهد.

بعد از تشکیل پرونده فرد متوفی باید گواهینامه تسلیم اظهارنامه مالیات بر ارث صادر و ورثه ارائه شود. در واقع بدون این گواهی ورثه نمی تواند ارثیه خود را دریافت کند. یعنی بدون این گواهی ارث بین وراث تقسیم نخواهد شد. دقت داشته باشید که در این گواهی اسامی وراث و سهم الارث هر کدام تعیین و مشخص شده است.

به این صورت هر فرد با توجه به میزان تعیین شده می‌ تواند سهم خود را دریافت کند. بعد از تکمیل اظهارنامه همه اموال منقول و غیر منقول متوفی به نرخ روز قیمت‌ گذاری شده و بدهی هم از میزان این اموال کسر می‌ شود. پس از آن همه اموال به ورثه داده خواهد شد.

نکته: انحصار وراثت تنها با مدارک ذکر شده قابل دریافت می باشد. یعنی افراد بدون گواهی (مجوز کسب ارثیه) قادر به دریافت سهم خود نمی‌ باشند. همچنین گرفتن این گواهی دارای فرآیند خاص خود می‌ باشد.

مدارک لازم برای درخواست انحصار وراثت

از سال 95 در برخی از استان‌ ها از جمله تهران گواهی فوت متوفی به صورت الکترونیکی از طریق سامانه درخواست گواهی فوت اخذ می‌ شود. مدارک لازم برای درخواست انحصار وراثت به شرح زیر می‌ باشد:

  •  شناسنامه متوفی
    شناسنامه وراث
    عقدنامه یا رونوشت
    استشهادیه محضری
    وصیت نامه رسمی شخص فوت شده

گواهی تسلیم اظهارنامه مالیاتی برای متوفیان قبل از سال 95 (کسانی که تاکنون اقدامی نکرده‌ اند)

نکته: در صورت ناقص بودن مدارک می‌ توانید از یک وکیل کاربلد در این زمینه کمک بگیرید.

 

نحوه گرفتن حصر ورثه

اگر متوفی پیش از سال 95 فوت کرده باشد، باید گواهی از اداره مالیات گرفته شود. البته پس از صدور گواهی انحصار وراثت نامحدود می‌ توانید اموال را در هر زمانی که بخواهید تقسیم یا انتقال دهید. این را هم در نظر داشته باشید که پرداخت مالیات بر ارث و اظهار نامه مالیاتی امری الزامی می‌ باشد.

نکته مهمی که باید به آن توجه داشته باشید این است که مالیات بر ارث شامل جریمه نشده و زمان پرداخت بستگی به خودتان دارد.

در صورت داشتن وکیل می‌ توانید انجام تمام مراحل را به وکیل دادگستری بسپارید. در غیر این صورت باید مدارک لازم را به دفتر خدمات الکترونیک قضایی تحویل داده و دادخواست صدور گواهی انحصار وراثت بدهید. سپس شورای حل اختلاف آخرین محل اقامت متوفی که توسط شما اعلام می‌ شود صالح به صدور گواهی مذکور می‌ شود.

سهم دولت از انحصار وراثت

دقت داشته باشید که دولت از انحصار وراثت سهمی ندارد. تنها هزینه دادرسی (یعنی مبلغی حدود 200 هزار تومان) در دفتر خدمات الکترونیک پرداخت می‌ شود.

 

5/5 - (1 امتیاز)