تعریف مالیات بر ارث و نحوه محاسبه آن

مالیات بر ارث (Inheritance tax) گونه­ای از مالیات­ مستقیم است که به کلیه اموال، دارایی­ها و بدهی­های منتقل شده از شخص متوفی به وارثان وی، تعلق می­گیرد. به عبارت دیگر، اموالی که بعد از فوت متوفی به وراث رسیده باشند، مشمول پرداخت مالیات بر ارث می­شود.

اکنون این سوال مطرح می­شود که نحوه محاسبه مالیات بر ارث به چه صورت می­باشد. مالیات ارث متوفیان قبل از تاریخ 95/1/1، براساس  ارزش­گذاری  ماترک متوفی به نرخ زمان فوت و تعداد وراث تعیین می­شود.

بدین منظور، ابتدا دیون و هزینه­ها از ماترک متوفی، کسر و سهم ارث هر یک از وراث تعیین می شود. سپس، با اعمال میزان معافیت­ها، سهم مالیات هر کدام از وراث مطابق با قانون مالیات­های مستقیم محاسبه می­شود. این در حالی است که در قانون جدید، مالیات بر ارث متوفیان بعد از تاریخ 95/1/1 با توجه به نرخ های جدید مالیات برای وراث با طبقات مختلف تعیین می­شود.و ملاک اخذ مالیات  ارزش گذاری املاک متوفی بر اساس نرخ زمان انتقال مال به وراث می باشد نه زمان فوت .

به موجب ماده 18 قانون مالیات­های مستقیم، وراث به سه دسته وراث طبقه اول (پدر، مادر، همسر، اولاد و اولاد اولاد)، طبقه دوم (اجداد، برادر، خواهر و اولاد آنها) و طبقه سوم (عمو، دایی، عمه، خاله و اولاد آنها) تقسیم بندی می­شوند.

بر اساس ماده 26  این قانون، وراث متوفی یا ولی یا امین یا نماینده قانونی آنها باید ظرف مدت یک سال پس از تاریخ فوت متوفی،  اظهارنامه مالیات بر ارث  خود را به اداره مالیاتی که آخرین اقامتگاه متوفی  در محدوده ان بوده است تحویل دهند .

برای تنظیم اظهار­نامه مالیاتی، علاوه بر تکمیل فرم­های مربوطه، وراث باید لیستی از اموال، دارایی­ها، بدهی­ها، مطالبات ، هزینه کفن و دفن، وصیت نامه و اطلاعاتی مانند مهریه همسر متوفی را نیز وارد نماید. بدین منظور، آنها باید پس از مراجعه به سازمان امور مالیاتی محل سکونت متوفی، با ارائه اسناد معتبر، لیستی از اموال ماترک متوفی را با تعیین ارزش روز زمان فوت گزارش دهند. سپس،  بر اساس مدارک میزان مالیات بر ارث  تعیین می­شود.

لازم به ذکر است که به منظور محاسبه دقیق میزان مالیات بر ارث، باید بدهی­های شخص متوفی  به اداره مالیات اعلام گردد پس از تعیین مالیات هر یک از وراث موظفند نسبت به پرداخت میزان سهم خود از مالیات بر ارث اقدام نمایند و پس از پرداخت آن از سوی وراث در نهایت، گواهینامه مالیات  بر ارث  نسبت به هر یک از املاک یا اموالی که مالیات آن پرداخت شده باشد صادر و به ورثه تحویل داده می­شود. هر یک از اموال متوفی که در خصوص آن این گواهینامه اخذ گردیده باشد قابل معامله و انتقال می باشد.

مالیات بر ارث و نحوه محاسبه آن

بنابراین، نرخ مالیات بر ارث، با توجه به دارایی­های متوفی، تاریخ فوت و نسبت خویشاوندی وراث با شخص متوفی متفاوت است. بر اساس ماده 17 قانون مالیات‌های مستقیم، میزان مالیات بر ارث طبقه اول برابر نصف مالیات طبقه دوم و یک چهارم مالیات وراث طبقه سوم در نظر گرفته می­شود.

اموال مشمول مالیات بر ارث و معافیت­های آنها

با توجه به مطالب بیان شده، مالیات بر ارث مالیاتی است که با توجه به نرخ مالیات برای طبقات مختلف، از وارث شخص متوفی وصول می­شود. در ادامه به این سوال پاسخ داده می­شود که مالیات بر ارث به کدام یک از اموال و دارایی­های به جا مانده از شخص متوفی تعلق می­گیرد؟ و اینکه آیا این نوع از مالیات نیز مشمول معافیت­های مالیاتی می­باشد یا خیر؟ از جمله اموال و دارایی­های مشمول مالیات بر ارث می­توان به موارد زیر اشاره کرد:

مالیات بر ارث نسبت به سپرده­های بانکی، انواع مختلف اوراق مشارکت و بهادار و سودهای تعلق گرفته به آنها به میزان 3 درصد

مالیات بر ارث نسبت به وسایل نقلیه موتوری، زمینی، دریایی و هوایی به میزان 2 درصد مالیات تعیین شده توسط سازمان امور مالیاتی کشور

مالیات ارث نسبت به حق الامتیاز و سایر حقوق مالی به میزان 10 درصد

مالیات بر ارث نسبت به املاک و حق واگذاری محل به میزان 1.5 برابر نرخ­های ماده 59 قانون مالیات یعنی 3 درصد ارزش روز سرقفلی

مالیات ارث نسبت به سهام، سهم الشرکه و حق تقدم آنها به میزان 1.5 برابر نرخ­های ماده 143 قانون

مالیات بر ارث نسبت به دارایی­های متوفی ایرانی در خارج کشور به میزان 10 درصد ارزش ماترک

اموال مشمول مالیات بر ارث و معافیت¬های آن

در قانون مالیات­های مستقیم سال 95، معافیت­های مالیاتی نیز برای مالیات بر ارث متوفی لحاظ شده است. بر اساس ماده 24 قانون، حقوق دریافتی بازنشستگی، پس‌انداز و مزایای پایان خدمت، باز خرید خدمت، مطالبات در ارتباط با خسارت اخراج، مرخصی­های استحقاقی استفاده نشده، دریافتی بیمه‌های تامین اجتماعی و نیز وجوه پرداختی توسط موسسات بیمه مانند انواع مختلف بیمه‌های عمر، خسارت فوت و همچنین دیه، مشمول قانون معافیت­های مالیاتی می­باشند.

در ادامه، ماده 25 قانون مالیات­های مستقیم بیان می­دارد که اموال شهدای انقلاب اسلامی برای وراث طبقات اول و دوم، مشمول مالیات بر ارث نخواهند بود. علاوه بر این اسباب و لوازم خانگی ضروری زندگی در محل سکونت متوفی نیز از مالیات ارث معاف هستند.

مالیات بر ارث مغازه، خودرو و ملک به چه میزان می­باشد؟

از آنجا که یکی از متداولترین سوالات مالیات بر ارث در خصوص میزان مالیات مسکن، خودرو و مغازه به جا مانده از شخص متوفی می­باشد، در این قسمت به طور خاص به آنها پرداخته می­شود. براساس قوانین مالیاتی جدید، میزان مالیات بر ارث مغازه( سرقفلی یا حق واگذاری) برای متوفیان بعد از سال 95 به میزان 3 درصد قیمت تعیین شده برای  سرقفلی مغازه توسط کارشناس رسمی اداره مالیات است.

مطابق بند 4 ماده 17 قانون مالیاتهای مستقیم 10 درصد از قیمت کل اجناس داخل مغازه نیز مشمول پرداخت مالیات بر ارث خواهند شد. علاوه براین، چنانچه شخص متوفی دارای خودرو شخصی بوده است، وراث موظفند به میزان 2 درصد قیمت اعلام شده برای خودرو توسط کارشناس سازمان امور مالیاتی، نسبت به پرداخت مالیات ارث اقدام کنند. لازم به ذکر است که این میزان از مالیات برای وراث طبقه اول تعیین شده است و برای طبقات دوم و سوم به ترتیب دو و چهار برابر مالیات وراث طبقه اول خواهد بود. مالیات بر ارث ملک نیز برای وراث طبقه اول در قانون به میزان 5/7  درصد ارزش معاملاتی آن تعیین شده است.

بر اساس ماده 34 قانون، بانکها و سایر موسسات مالی و اعتباری، شرکت­ها، نهادهای عمومی غیردولتی و سایر اشخاص حقوقی دولتی و غیر دولتی مجاز نیستند که وجوه نقد یا سفته شخص متوفی را قبل از دریافت گواهی پرداخت مالیات بر ارث، به وراث تسلیم کرده و یا حتی معاملاتی را به نام آنها انجام دهند.

دعاوی و وکالت در امور مرتبط با ارث