sasanpour_admin 13 نوامبر, 2021طبق قانون هر فردی حق مالکیت نسبت به اموال منقول و غیر منقول خود را دارد و در صورتی که شخصی مال غیر خود را به صورت غیر قانونی تصرف نماید، برای او حکم رد مال صادر شده و مجازات مخصوص آن را باید بگذراند. اگر شما هم اصطلاح حقوقی رد مال را شنیده اید، اما اطلاعات کافی درباره آن ندارید؛ با موسسه حقوقی نسیم سلطانی همراه باشید. در این مقاله می خواهیم رد مال و انواع گوناگون آن را معرفی و بررسی نماییم.
رد مال چیست؟
مالکیت حقی است که قانون گذار به افراد نسبت به اموال خود داده تا بتوانند اعمال خود را اداره و تصرف نمایند که این مورد یکی از مهمترین حقوق هر شخص به شمار می رود. حال اگر کسی بدون اجازه و رضایت مالک، مال او را استفاده یا تصرف نماید، قانون می تواند برای مجازات او حکم رد مال را صادر کند.
رد مال در واقع به معنای بازگرداندن مال تصرف شده به صاحب و مالک اصلی آن می باشد. بعد از ثبت شکایت نامه یا دادخواست در دادگاه صالح توسط بزه دیده یا متضرر از جرم، دادگاه به موضوع رسیدگی می نماید و طبق قانون دستور خواهد داد که مجرم مال تصرف کرده را به صاحبش بازگرداند. یعنی فردی که به طور غیر قانونی مال دیگری را تصرف کرده است، باید علاوه بر جبران خسارت و ضرر و زیان ها، مال اصلی را نیز به مالک برگرداند.
انواع رد مال
همانطور که گفته شد زمانی که فردی مال دیگری را بدون اجازه تصرف کند، پس از شکایت مالک و طبق حکم قانون و دادگاه باید آن را برگرداند. اما گاهی اوقات شرایط خاصی به وجود می آید که اجرای این حکم می تواند به چند نوع صورت بگیرد. در ادامه با سایت حقوقی وکیل پایه یک دادگستری نسیم سلطانی همراه باشید تا بیشتر با انواع رد مال آشنا شویم و به بررسی آنها بپردازیم.
رد عین مال
زمانی که شخصی به هر نحوی مال شخص دیگری را بدون اجازه و رضایت او تصرف کند، طبق قانون و حکم دادگاه ملزم می گردد که همان مال را به صاحب اصلی برگرداند. طبق این حکم مجرم باید دقیقا عین همان مال را به مالک بازگردانده و در صورت لزوم جبران خسارات نیز باید بکند. پس به برگرداندن اصل مال به مالک توسط مجرم در اصطلاح حقوقی رد عین مال گفته می شود.
رد مثل مال
گاهی اوقات شخص متصرف امکان رد عین مال را ندارد که در این صورت حکم رد مثل مال برای او اجرا می گردد. در مواقعی که شخص متصرف مالی که غیرقانونی تصاحب نموده را فروخته باشد و آن را دیگر در اختیار نداشته باشد، طبق قانون باید مثل آن را تهیه کند و به صاحب اصلی بازگرداند.
برای مثال یک سارق گوشی تلفن همراه، دستبند طلا و یا هر وسیله شخصی دیگری را از شما سرقت می کند و آن را به فروش می رساند. پس از دستگیری او حکم رد مال و جبران خسارت برای وی صادر می گردد اما از آنجا که سارق آن مال را فروخته و دیگر در اختیار ندارد؛ طبق قانون ملزم می گردد مثل و مانندش را خریداری نموده و به شما تحویل دهد.
رد قیمت مال
اگر برایتان این سوال پیش آمده که در صورت ممکن نبودن اجرای حکم رد عین مال و رد مثل مال تکلیف چیست؟ باید بگوییم در این مواقع که رد عین مال و رد مثل مال برای مجرم میسر نباشد، طبق قانون باید قیمت مال تصرف نموده را به مالک و صاحب اصلی پرداخت نماید.
برای مثال همان سارقی که در بالا گفته شد را فرض کنید که برای وی حکم صادر شده ولی به دلیل فروش مالی که دزدیده نمی تواند عین همان را برگرداند. اگر آن مال دزدیده شده دیگر در بازار موجود نباشد که بتوان حکم رد مثل مال را اجرا نمود، سارق باید قیمت مال را به مالک بپردازد. همچنین در صورت نیاز باید جبران خسارات به وجود آمده را نیز بنماید.
رد مال در کلاهبرداری
جرم کلاهبرداری زمانی اتفاق می افتد که شخصی با حیله و نیرنگ مال شخص دیگری را تصرف نماید. در این صورت شخص مجرم علاوه بر مجازات جرم کلاهبرداری و جزای نقدی باید مال تصرف کرده را نیز به صاحبش برگرداند.
اگر شخص کلاهبردار پس از تصرف غیرقانونی مالی آن را به فروش برساند، رد مال هم نسبت به صاحب اصلی و هم نسبت به خریدار صورت می گیرد. در این مواقع خریدار نیز می تواند از کلاهبردار شکایت نموده و احقاق حق کند. کلاهبردار باید پول پرداخت شده توسط خریدار را به وی و مال تصرف نموده را به صاحب اصلی بازگرداند.
برای مثال آن سارقی که گوشی تلفن همراه، دستبند طلا و یا هر وسیله شخصی منقول دیگری را دزدیده و آن را به شخص دیگری فروخته است، علاوه بر جرم دزدی برای او جرم کلاهبرداری نیز در نظر گرفته می شود. در این صورت او باید مبلغی را که از خریدار برای فروش آن وسیله دریافت نموده به وی برگرداند و وسیله را دریافت کند و آن را نیز به صاحب و مالک اصلی پس دهد.
چنانچه مال تصرف شده توسط کلاهبردار، مال غیرمنقول مانند یک ملک مسکونی باشد و انتقال یا فروش آن به وسیله سند عادی بوده و به سند رسمی ملک نیز خسارتی وارد نشده باشد و ملک نیز از تصرف مالک خارج نشده باشد؛ حکم رد مال نیز معنایی نداشته و صادر نمی گردد. اما اگر انتقال و فروش مال تصرف شده با سند رسمی انجام شده باشد (برای مثال جعل سند صورت گرفته باشد یا سند نیز توسط کلاهبردار تصرف و دستکاری شده باشد) حکم رد مال به همراه ابطال سند رسمی توسط دادگاه حقوقی صادر می گردد.
طبق قانون جهت استرداد مال غیر منقول، ذی نفع باید ابتدا دعوای حقوقی ابطال سند رسمی را اقامه نماید، بدون این که نیازی به اقامه دعوای ابطال معامله باشد. زیرا رد مال غیر منقول موضوع سند رسمی مستلزم ابطال سند است و به مجرد محکومیت قطعی کیفری انتقال دهنده به اتهام انتقال مال غیر، معامله خود به خود باطل است.
همچنین صرف انتقال مال از ناحیه خریدار دوم به اشخاص ثالث مانع از استرداد مال نیست. زیرا مال حاصل از جرم در ید هرکس که باشد، باید به مالک آن مسترد شود و وجود اعیان و تاسیسات و مستحدثات در زمین موضوع جرم مجوز ادامه تصرفات غاصبانه نیست و متصرف که ید و استیلای وی بر مال ناشی از جرم است، می تواند به عنوان معترض ثالث به رای اعتراض یا جهت اخذ خسارت با تقدیم دادخواست به مسبب (ناقل) رجوع نماید. البته که قلع و قمع اعیان و مستحدثات محتاج به تقدیم دادخواست حقوقی است.
مرجع صالح به رسیدگی به اعتراض شخص ثالث به حکم رد مال صادره از دادگاه کیفری، برابر ماده ۱۴۸ قانون آ.د.ک دادگاه تجدید نظر است. زیرا اطلاق کلمه متضرر مذکور در صدر تبصره به شاکی و متهم و شخص ثالث انصراف دارد. چنانچه دادگاه تجدید نظر حکم به رد مال صادر کند، مرجع صالح به اعتراض ثالث همان دادگاه تجدید نظر صادر کننده رای است.
موسسه حقوقی و مالیاتی سیده نسیم سلطانی حسینی
سیده نسیم سلطانی حسینی وکیل پایه یک دادگستری در مجموعه حقوقی خود تیمی مجرب و با سابقه از وکلای دادگستری، کارشناسان اداره دارایی را گرد هم آورده است. این موسسه می تواند در زمینه های مختلفی از جمله حل انواع پرونده های حقوقی و کیفری، دعاوی ملکی، پرونده های مالیاتی، قرارداد مشارکت تجاری و دعاوی خانوادگی راهنمای شما باشد.
